Begonvil dünyayı fetheden çiçek makalemizde, Begonvil’nın tarihini ve dünya çapındaki yolculuğunu keşfedeceğiz.
Begonvil, dünyanın dört bir yanındaki bahçeleri ve duvarları süsleyen renkli ve dayanıklı bir bitki olarak bilinir. Ancak bu bitkinin hikayesi, yalnızca estetik güzelliğiyle sınırlı kalmayıp, tarihsel ve kültürel bir derinliğe de sahiptir. 18. yüzyılda bir Fransız amiralinin adını taşıyan Begonvil, keşiflerin ve kolonizasyonun izlerini taşırken, aynı zamanda doğanın gücünü ve direncini simgeler.
Begonvil’in dünyayı fethetmesinin hikayesi, bitki tarihine farklı bir perspektiften bakmayı gerektiriyor. Bu renkli bitki, aslında sadece bir süs bitkisi olarak düşünülmemeli, tarihsel ve kültürel anlamda da derin köklere sahiptir.
Adını 18. yüzyılda dünya çapında seyahat eden Fransız amiral Louis Antoine de Bougainville’den alan bu bitki, ilk kez Rio de Janeiro’da Philibert Commerçon adlı bir doğa bilimci tarafından keşfedilmiştir.
Ancak bu keşfin ardında gizli bir hikaye vardır; Commerçon’un yardımcısı Jeanne Baret’nin, bitkiyi ilk fark eden kişi olduğu söylentiler arasındadır.
Begonvil’in rengi ve şekli, onu dünyanın farklı bölgelerinde çok sevilen bir bitki haline getirmiştir. Güney Amerika kökenli olan bu bitki, zamanla dünya genelinde farklı isimlerle anılmaya başlamıştır: Uruguay’da “Santa Rita”, Meksika’da “trinitaria”, Arap dünyasında “jahanamiya” ve Endonezya’da “bunga kertas” olarak bilinir. Begonvil, parlak renkleri ve ince dallarıyla her türlü ortamda kendine yer bulur; Roma’daki taş sokaklardan, Miami’deki sahil balkonlarına kadar her yere uyum sağlar.
Begonvil çiçeğinin dünyada ilginç bir yeri vardır. Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya eyaletindeki üç şehir, Çin’in Guangdong Eyaleti’ndeki dört şehir, Filipinler’deki bir şehir ve bir eyalet ile Japonya’nın Okinawa şehrinin resmi çiçeğidir. Grenada ve Guam adaları da begonvili resmi çiçekleri olarak benimsemiştir.
Begonvilin tarihine geri dönecek olursak, bu bitki 1789’da A.L. de Jusseau tarafından yayımlanan ve botanik dünyasında tanınan “Genera Plantarium”da “Buginvillea” olarak listelenmiştir. Yanlış yazım, 1930’larda Index Kewensis’te (Kew Kraliyet Botanik Bahçeleri’nin çiçekli bitkilerle ilgili başvuru eseri) düzeltilene kadar yerleşmiş halde kalmıştır.
Begonvil’in iki türü olan B. spectabilis ve B. glabra, 19. yüzyılda Avrupa’ya ulaşan ilk türler oldu ve kısa sürede kolonilere ve Avustralya’ya taşındılar. Bu türler Avrupa’da tanınır hale geldikten kısa bir süre sonra, begonvil meraklıları arasında büyük bir heyecan yaşandı. Bayan R.V. Butt, İspanya’nın Cartagena kentindeki bahçesinde benzersiz bir kırmızı begonvil türü bulduğunu iddia etti. Bu bitkiye, hanımefendinin onuruna B. buttiana adı verildi, ancak daha sonra bunun, Peru’ya özgü B.glabra ve B.peruviana türlerinin doğal bir melezi olduğu keşfedildi.
1930’lara gelindiğinde, begonvillerin kendiliğinden doğal hibritler üretmekte oldukça başarılı olduğu, türlerin kendileriyle çaprazlanarak bugün sahip olduğumuz yaklaşık 300 farklı türü ve geniş renk yelpazesini oluşturduğu anlaşıldı. Ancak botanikçiler, günümüzdeki zengin begonvil çeşitliliğinin çoğunu, Güney Amerika’da tanımlanan 18 orijinal türden sadece üçüne kadar izleyebilmiştir.
Begonvil’in çiçekleri aslında gerçek çiçek değildir; bilimsel adıyla “brakt” olarak bilinen, çiçeği koruyan ve genellikle daha renkli olan yapraklardır.
Bu bitkinin renkli yaprakları, böcekleri ve diğer tozlayıcıları çekerek gerçek çiçeğin işlevini yerine getirir.
Begonvil, doğası gereği bir tırmanıcıdır ve zayıf köklerine rağmen dikenleri sayesinde duvarlara, ağaçlara veya diğer yüzeylere tutunarak yükselir.
Begonvil’in tarihine ve yayılımına bakıldığında, bitkinin keşfi ve yayılması, sadece bir bitki türünün dünyaya tanıtılmasından çok daha fazlasını ifade eder. Batılı keşifler sırasında, bu bitki gibi birçok yerel tür, Avrupalıların adlandırmaları ve sınıflandırmaları altında yeniden tanımlandı. Oysa ki, bu bitkinin yerel halklar tarafından bilinen adları ve anlamları vardı, ancak bunlar zamanla kayboldu.
Doğal tarih ve botanik bilimlerinin gelişimi, Avrupalı erkek bilim insanlarının hakimiyeti altındaydı ve bu süreçte kadınlar genellikle dışlandı. Ancak Jeanne Baret gibi isimler, bu tarihi yeniden yazmamıza vesile olabilir. Begonvil’in, bitki biliminin ve keşiflerin, kolonizasyonun sessiz araçları olduğu gerçeği, bize farklı bir bakış açısı sunuyor.
Bugün, Begonvil’in dünya çapında yayılması, bitkinin dayanıklılığı ve estetik cazibesi ile birleşerek, onu hem sıradan hem de olağanüstü bir bitki haline getirmiştir. Ancak unutmamak gerekir ki, bu bitkinin kökenleri ve anlamı, yerel halkların dilinde ve kültüründe gizliydi; keşfedilmeden önce bu topraklarda kök salmıştı.
Begonvil’in hikayesi, doğanın ve bilimin, insanlığın tarihsel süreçlerindeki rolünü anlamamız için bir kapı aralıyor. Bu güzel bitki, sadece bir süs değil, aynı zamanda tarihin, keşiflerin ve kolonizasyonun sessiz bir tanığıdır.
Begonvil, sadece bir bitki olmanın ötesine geçerek, tarih boyunca farklı coğrafyalarda kök salmış, yerel halkların kültürel miraslarına dokunmuş ve sonunda dünya genelinde sevilen bir süs bitkisi haline gelmiştir. Onun hikayesi, doğanın insanlık tarihindeki rolünü ve keşiflerin ardındaki derin izleri anlamamıza yardımcı oluyor. Begonvil, geçmişin sessiz tanığı olarak, bugün de bize doğanın ve kültürün birbirine nasıl sıkı sıkıya bağlı olduğunu hatırlatmaya devam ediyor.
