Barbie Filmi, günümüz Barbie’si olmanın ne anlama geldiğini zahmetsizce yeniden tanımladı, sosyal ve ekonomik etkisi ise çok etkileyici.
2023 yazında dünya; iki sinema filminin çıkışı ile iki ayrı renge büründü.
Barbie Filminin bir yarısı Christopher Nolan’ın “Oppenheimer” isimli biyografik yapıtının, karanlık ve soğuk atmosferi üzerine simsiyah olmuşken; diğer yarısı ise Greta Gerwig’in “Barbie”siyle pespembe ve cıvıl cıvıl bir hal aldı. 1950’lerin sonlarından bugüne, en azından herkesin ismine hâkim olduğu bu ikonik oyuncak; nasıl oldu da bir film sayesinde piyasada kendini tekrar kanıtlamış oldu?
Barbie Bebeği Kim Yaptı ve Geçmişi
Barbie, ilk kez 1959’da piyasaya sürülüp tüm dünyaca bilinen oyuncak figürü olmadan önce, küçük kızların oynayabileceği oyuncakların tümü bebek oyuncaklardı. Bu oyuncaklar kızların genç yaşta annelik ve bakım yeteneklerini geliştirmek amacı ile tasarlanmış, karaktersiz oyuncaklardı. Ancak, Ruth Handler isimli mucit; kendi kızlarının ve arkadaşlarının bu bebekleri sadece çocuk bakımı taklidinden ziyade daha geniş bir sosyal ilişkiler yelpazesi taklidi için kullandıklarını gözlemledi.
Ruth Handler’ın, eşi Elliot Handler ve Harold Matson ile 1945’te kurduğu oyuncak üreticisi Mattel şirketi, Barbie figürleri piyasaya sürdüğünde; Amerikan oyuncak piyasasında radikal bir değişikliği beraberinde getirdi. Barbie, genç ve modaya uygun bir kadını temsil ediyordu ve annelik yeteneğiyle doğrudan bağlantılı değildi. Mattel, Klasik Barbie’nin yanı sıra diğer profesyonel rollerde olan Barbie bebekleri üretmeye başladı. Örneğin, 1965’te piyasaya sürülen “Miss Astronaut Barbie”, Sovyet kozmonot Valentina Tereshkova‘nın uzaya ilk kadın olarak gitmesinden sadece iki yıl sonra piyasaya sürüldü.
Daha sonrasında Mattel, Barbie markası altında üretilen bebeklerin ırksal çeşitliliğini genişletmeye başladı. 1968’de, “Christie” adında bir Siyah figür üretti. Ancak bu figür, Avrupa güzellik standartlarını pekiştirdiği ve gerçekçi siyah beden özellikleri içermediği için eleştirildi. Feminist aktivizm, tüm dünyada daha etkin bir şekilde pratiğe dökülmeye başlayınca Barbie figürleri de gerçekçi olmayan kadın bedenlerini genç kızlara empoze etme gerekçesiyle tepki toplamaya devam etti.
Bu tepkiler ve boykotlar üzerine yüksek miktarda hisse değeri kaybetmeye başlayan Mattel şirketi ve Barbie oyuncakları, satış stratejilerini birçok kez değiştirmeye çalıştı. Yeşil-Aktivizm’den tutun, cinsiyet rollerini yıkmaya yönelik yeni Barbie modelleri üretmeye kadar bir sürü yolu deneyen Mattel; değer kaybetmenin önüne geçemedi. Ta ki Aralık 2022’de yayınlanan Barbie Filminin fragmanına dek.
Barbie Filmi : Plastik Bebekten, Beyaz Perdede Beden Bulmaya
Warner Bros.’un yapımcılığıyla yazlık sükse yapan “Barbie Filmi”, prodüksiyon bütçesi $145,000,000 (yüz kırk beş milyon dolar) olarak değerlendirilirken geri aldığı hasılatta gösterdiği başarı ile rekorlar kırdı. Sadece Amerika ve Kanada sinemasında $625,978,910 (altı yüz yirmi beş milyon dokuz yüz yetmiş sekiz bin dolar) gişe hasılatı yapan “Barbie Filmi”, Dünya çapında ise toplam $1,417,778,910 (bir milyar dört yüz on yedi milyon yedi yüz yetmiş sekiz bin dolar) geri dönüş elde etti. Bu rekor hasılatı başarmak için Warner Bros.’un yürüttüğü reklam kampanyalarının üzerinde durmadan geçmek olmaz.
Parlak fuşya renkli bir Xbox oyun konsolundan, $1,350 değerindeki Balmain marka bir hoodie’ye kadar bir dizi ürünle iş birliği içeren Barbie Film reklam kampanyası, pazarlama dünyasının insanlar üzerindeki etkilerini yeniden değerlendirmeye aldı. Bu örnekler ise aslında bu toz pembe buzdağının sadece gözüken ufak bir kısmı.
Warner Bros.’un pazarlama departmanı, Barbie filmini; film 21 Temmuz’da sinemalarda gösterime girmeden önce kültürel bir dönüm noktası haline getirecek markalarla iş birliği yaparak büyük bir çaba sarf etti. Malibu’da Airbnb üzerinden rezervasyon yapılabilen gerçek bir Barbie Dreamhouse bulunuyor. Ayrıca Boston’da Barbie temalı bir tekne turuna çıkabiliyorsunuz. Bu geniş ve maliyetli pazarlama kampanyasının maliyeti, prodüksiyon bütçesi $145 milyon iken, stüdyo yöneticileri tarafından filmden daha da yüksek olarak; $150 milyon olarak tahmin ediliyor.
Warner Bros. Global pazarlama başkanı Josh Goldstine, Variety’ye verdiği bir röportajda, bu yazın pembe renkli büyük hiti haline gelen Barbie filmi için yürütülen pazarlama kampanyasının başarısının arkasındaki stratejilere dair bilgiler veriyor. Bu bilgiler içerisinde; “Ödenilen Medya” ve “Kazanılan Medya” olarak iki ayrı noktaya değinen Goldstine, anlaşmalı markalar ile oluşturdukları ürün ve etkinliklerin getirisinin, sosyal medyanın getirisinin yanında çok daha alçakta kaldığından bahsediyor.
İnsanlığın en büyük utancı, kabul edilemeyecek sosyolojik travmalara sebep olmuş Atom Bombası’nın mucitlerinden biri olan J. Robert Oppenheimer’ın; hüzünlü ve acı dolu hayatını anlatan, 2023 yazının diğer gişe rekortmeni film “Oppenheimer” ile aynı tarihte çıkması planlanan Barbie’nin renkli ve eğlenceli dünyası sosyal medyada büyük bir tepki yarattı. Sosyal medya her zaman en iyi yaptığı şeyi yaparak bu durum üzerine milyonlarca espri, fotoğraf ve video yarattı. 2022 Aralık ayında yayınlanan ilk fragmandan itibaren Warner Bros. tarafından anlaşma yapılmış yüzden fazla şirket ile yürütülen pazarlama kampanyasının daha büyük bir sosyal medya akımı, film hakkında oyuncular Margot Robbie ve Ryan Gosling olarak açıklanması ve başka haberlerle beraber durmak bilmeden büyümeye devam etti. Bu akımın en popüler isimlerinden biri ise “Barbenheimer” olarak geçen “Oppenheimer” ve “Barbie” filmlerine aynı gün içerisinde gitme etkinliği oldu. BarbenHeimer kelimesi bir anda arama motorlarında rekor arama rakamlarına ulaştı ve bu sayede iki film beklenilenden çok daha büyük performans ve satışa erişti.
Bu durum internet kullanıcılarının bir kısmı tarafından “zararsız bir eğlence” olarak yorumlanırken; en başta Japonya hükümeti olmak üzere bazı kullanıcılar arasında “ofansif ve anlayışsız” kabul edildi. Japonya hükümeti, 2. Dünya Savaşı’ının bitişini temsil eden Hiroşima ve Nagazaki katliamlarının bu denli bir espri konusu üzerine gelmesini sert dillerle eleştirdi ve bu durumu 11 Eylül üzerine espriler yapmanın ne kadar acı olduğunu göstermeye çalıştıkları tweet serileri ile ele aldı. Fakat bu denli negatif eleştiriler bile sadece “Barbie” ve “Oppenheimer” filmlerine olan ilginin artmasına sebep oldu ve dünyanın her bir tarafı “Barbie Pembesi” ve “Oppenheimer Siyahı” adlı renkler ile donandı. Bu sayede Warner Bros. ve Universal Films’in “Ödenilen Medya” pazarlamasının erişebileceğinden daha da büyük kitleler 21 Temmuz 2023 günü için biletlerini aylar önceden satın almaya başladı.
Eleştiriyi Lehine Kullanmak
Barbie bebekler; gerçekçi olmayan vücut yapısı, ırkçı yaklaşımları ve bunlar gibi bir sürü cinsiyet rolünü küçük kız çocuklarına aşılayan tarafları bu kadar eleştiri ve boykot altındayken, nasıl rekorlar kıran bir gişe filmi oluyor?
Warner Bros. Yapım şirketi bu konuda çok stratejik bir yol izlemeye devam etti. Fragmanı yayınlamalarıyla beraber, daha çıkmamış bir filmin eleştirilerini yapmaya başlayan kitleler ve film eleştirmenleri oluşmaya başlamıştı. Bu konuyu altüst eden bir yaklaşım ile bu sorunu çözmüş oldular.
Filmi yönetmesi ve senaristliğini yapması için 1983 doğumlu Greta Celeste Gerwig ile anlaştılar. Greta Gerwig; “No Strings Attached”- “Lady Bird”- “Little Women” gibi eleştirisel feminist yaklaşımı ile dikkat çeken ve yükselişte olan bir yönetmen yolunda ilerliyordu. Warner Bros., Greta Gerwig’in bu film dilini kullanarak “Barbie” için öz eleştirisel bir açıdan ele almaya karar verdi. İkonik Barbie oyuncağının, plastik ve yapay dünyasını; kadınların zorla sokulmak istenilen ve onlarda kimlik karmaşası yaratan cinsiyetçi bir yapıya sahip dünyamızın aynası olarak kullanıp, neo-feminist ve cinsiyet kimliklerini üzerine işleyen bir film elde ettiler. Mattel markasını, Warner Bros.’u, Barbie’nin kendisini; kendi başlarına eleştirdikleri bir dil ile yazılmış film sayesinde, dışarıdan gelecek eleştirilerin önüne geçmiş ve kontrol altına almış oldular.
Ardından filmde başrol alacak oyuncuları bulmaya sıra gelmişti. Bu konuda da stratejik pozisyonlarını bozmadan devam eden Warner Bros., toplum içerisinde en düşük nefret hacmine sahip olan oyunculara yöneldiler. İlk başta Barbie rolü için İsrailli popüler oyuncu Gal Gadot ile görüşme yaptılar fakat Gadot’un çekim programındaki yoğunluk üzerine trend bir oyuncu durumuna gelmiş Margot Robbie ile anlaştılar. Margot Robbie projeye olan ilgisini; başrol olmakla beraber filmin yapımcılarından da biri olarak gösterdi.
Barbie’sini bulmuş film; sonrasında da Ken’ini aramaya başladı ve çok hızlı bir şekilde dünya yıldızı Ryan Gosling ile anlaşmaya varıldı. İnternet, bu iki yıldız oyuncuların halka tanınan yüzleri ve karakterleri sayesinde beklenildiği gibi olumlu tepki verdi. Bu iki ünlü yıldız dışında filmde aynı zamanda; Will Ferrell, Emma Mackey, Michael Cera, Simu Liu, Dua Lipa ve John Cena gibi ünlü isimlerde yer alıyor.
Barbie Filmi’nin Konusu
The Guardian’ın incelemesine göre; Barbie’nin sinematik yeniden icadı, Pixar’ın Toy Story 2’si, Carlo Collodi’nin Pinokyo’su, kült aksiyon özelliği ile Josie and the Pussycats ve Roger Ebert’in yazdığı Beyond the Valley of the Dolls gibi eserlerin bir karışımı olduğundan bahsediyor. Filmin, aynı anda şölen unsuru içeren, alay ve plastik konusunu yapı-söküm ile inceleyebilen coşkulu, şeker renkli bir feminist masalı olduğunu söylüyor.
Film, Barbie sayesinde feminizm ve eşit haklarla ilgili tüm sorunları çözdüğü pastel pembe bir cennette başlar. Burası Barbieland diye geçer. Kusursuz oyuncak bebeklerin istedikleri her şey olabileceği ve “gerçek dünyada” eşdeğer kadın başarısını teşvik eden bir hayal dünyasıdır. Burada herkes Barbie’dir. Erkekler sadece Ken’dir. Tüm bu öz eleştirili gerçekliğin merkezinde, Margot Robbie’nin “Stereotipik Barbie”si vardır. Bu kusursuz, gülümseyen varlık; üzüntü, kaygı ve ölüm düşünceleriyle rahatsız edildiğinde dünyası değişmeye başlar.
Barbie’nin bir oyuncak olarak kadınlar için ne anlama geldiği konusunda akıllı iddialarda bulunuyor. Film, Barbie’nin dünyayı kurtarmak yerine, kendi varlığı yüzünden “erkekler kadınları bir nesne gibi görüyor” ve “herkes kadınlardan nefret ediyor!” şeklinde bir distopya yaratılmasına istemsizce yardım ettiğini göstererek, seyirciye alışılagelmiş kahramanın yolculuğundan daha farklı bir perspektif sunuyor.
Kısmen belgesel-reklam, kısmen müzikal tiyatro, kısmen yürek burkan anne-kız kurtuluş hikayesi olan Barbie filmi göründüğünden çok daha derin anlamlar taşıyor.
Barbie Filmi’nin büyük başarısı kısmen, zıt öğeleri kesintisiz bir hikaye hattında birleştirme zorluğunda yatmaktadır. Barbie, alaycılık ile duygusallık arasında bu kadar rahat bir denge kuruyor. Barbie’nin saçmalığı, Will Ferrell önderliğindeki Gerçek Dünya’nın şapşallığıyla iyi bir şekilde harmanlanırken, Gloria (America Ferrera) ile kızı Sasha (Ariana Greenblatt) arasındaki göz yaşartıcı anları tamamlıyor. Barbie, oyuncağın dünyadaki durumunu ve kendi kimliklerimizi nasıl oluşturduğumuza dair yollarla nasıl ilişkilendiğini incelemek için metamodern bir yaklaşım sergiliyor.
Kolektif olarak kim olduğumuz hakkında daha fazla bilgi vermek için, Barbie kendisine kurgusal bir ayna tutmaktadır.
Barbie Filmi ve Yeni Bir Yol
“Barbie Filmi” ilk olarak halka duyurulduğu zaman hafife alınarak, dalga ve eleştiri konusu oldu. Fakat geri aldığı beklenmedik derece yüksek kazancın sinema sektörüne yeni bir yol gösterdiği tartışılamaz. Kendisini bekleyen eleştiri, zorluklar ve tuzaklara kendini önceden hazırlayıp, pazarlama stratejilerini hem bütçesel anlaşmalar hem de internetin ellerine bırakarak ilerleyen “Barbie Filmi” 2023 yılının en çok konuşulan konularından biri olarak dünya tarihinde yerini aldı. Plastik bir oyuncak olarak başlayan Barbie’nin yolculuğu kendini olduğu varlık üzerinden eleştiren, derin bir karakter olarak günümüze geldi. Şimdilik Barbie’nin hikayesi bir süreliğine bitmiş olsa da film sektörü ve pazarlama stratejisi üzerine tüm sektörü değiştirmiş bir durumda. Bakalım ileride Barbie’nin pembe tanıtım makinasının etkilerini ve başka örneklerini nerelerde göreceğiz.
Kaynakça:
Barbie Film Review and Summary – Roger Ebert: https://www.rogerebert.com/reviews/barbie-movie-review-2023
Barbie Is Very Pretty But Not Very Deep – Stephanie Zacharek: https://time.com/6295639/barbie-movie-review/
Barbie Review – A Riotous, Candy-Coloured Feminist Fable – Mark Kermode: https://www.theguardian.com/film/2023/jul/23/barbie-review-greta-gerwig-margot-robbie-ryan-riotous-candy-coloured-feminist-fable
A Strategic Analysis of Barbie – Lawrence Freedman: https://www.newstatesman.com/international-politics/2023/08/strategic-analysis-barbie-movie
Inside ‘Barbie’s’ Pink Publicity Machine: How Warner Bros. Pulled Off the Marketing Campaign of the Year – Rebecca Rubin: https://variety.com/2023/film/box-office/barbie-marketing-campaign-explained-warner-bros-1235677922/
‘Barbie’ Budget Breakdown: How the Greta Gerwig Film Became the Biggest of the Year – Dyah Larasati: https://collider.com/barbie-movie-box-office-budget/
A Brief History of Barbie: From Fashion Model to Ida B. Wells – Kaitlin Smith: https://www.facinghistory.org/ideas-week/brief-history-barbie-fashion-model-ida-b-wells
